Laravel: 0 dan Pro gacha – 4-qism: Eloquent ORM bilan ma’lumotlar bazasi
📘 Kirish
Laravel’da ma’lumotlar bazasi bilan ishlash juda soddalashtirilgan. Bunda eng asosiy vosita bu — Eloquent ORM. ORM (Object-Relational Mapping) orqali siz SQL yozmasdan turib, ma’lumotlar ustida obyektlar orqali ishlaysiz.
Bu maqolada quyidagilarni o‘rganasiz:
-
Eloquent model yaratish
-
CRUD operatsiyalar (Create, Read, Update, Delete)
-
Ma’lumotlarni olish, saqlash va o‘chirish
-
Tinkerorqali test qilish
🧱 Model yaratish
Laravel’da har bir jadvalga mos model bo‘ladi. Model yaratish:
php artisan make:model Post -m
Bu ikki narsani yaratadi:
-
app/Models/Post.php(model fayli) -
database/migrations/xxxx_create_posts_table.php(jadval migratsiyasi)
🧰 Migratsiya yozish
Misol uchun, posts jadvali:
public function up()
{
Schema::create('posts', function (Blueprint $table) {
$table->id();
$table->string('title');
$table->text('body');
$table->timestamps();
});
}
Keyin migratsiyani bajarish:
php artisan migrate
🧠 CRUD amallari
🔸 Ma’lumot qo‘shish
use App\Models\Post;
$post = new Post();
$post->title = 'Laravel haqida';
$post->body = 'Laravel PHP frameworki haqida maqola.';
$post->save();
Post::create([
'title' => 'Yangi post',
'body' => 'Bu post Eloquent orqali yaratildi.'
]);
Buning uchun Post modelida fillable aniqlanishi kerak:
protected $fillable = ['title', 'body'];
🔹 Ma’lumot olish
$posts = Post::all(); // Barcha postlar
$post = Post::find(1); // ID bo‘yicha
$post = Post::where('title', 'like', '%Laravel%')->get(); // Filter
🛠 Ma’lumotni o‘zgartirish
$post = Post::find(1);
$post->title = 'Tahrirlangan sarlavha';
$post->save();
🗑 Ma’lumotni o‘chirish
$post = Post::find(1);
$post->delete();
Yoki:
Post::destroy(1);
🧪 Artisan Tinker bilan sinash
$post = new App\Models\Post;
$post->title = 'Test post';
$post->body = 'Bu post tinker orqali yozildi.';
$post->save();
📌 Xulosa
Eloquent — Laravel’ning kuchli imkoniyatlaridan biri. U orqali siz SQL yozmasdan, model orqali to‘liq ma’lumotlar bazasi bilan ishlay olasiz.
🏁 5-qismda nimalar bo‘ladi?
5-qismda — Laravel’da formalar va validatsiya qilish haqida to‘liq ko‘rib chiqamiz. Ya’ni, foydalanuvchidan ma’lumot olish va uni tekshirish (form validation).
